Biegły księgowy – czym się zajmuje, uzyskanie uprawnień, czym różni się od biegłego rewidenta

Zawód biegłego księgowego wywodzi się z Wielkiej Brytanii, a konkretnie ze Szkocji, gdzie w 1854 grupa głównych księgowych połączyła swoje siły i utworzyła profesjonalną organizację księgową złożoną z głównych księgowych. Organizacja ta od początku swojej działalności otrzymała przywileje nadawane przez monarchę. Czym dzisiaj zajmuje się biegł księgowy?

Biegły księgowy

Biegły rewident jest zawodem zaufania publicznego. Jest kojarzony z doradztwem podatkowym i w szczególności z badaniem składanych raz w roku sprawozdań finansowych. Jego praca wymaga dogłębnej znajomości zasad księgowości i audytu. Jest to zawód często mylony z księgowym. Jednak to księgowi tworzą tworzą sprawozdania, które następnie są kontrolowane przez biegłych rewidentów.

Biegły rewident księgowy skupia się w swojej pracy na badaniu księgowych aspektów składanych przez podmioty sprawozdań finansowych. Usługi przez niego świadczone mogą dotyczyć prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych, przygotowywania ekspertyz i opinii lub prowadzenia postępowań likwidacyjnych i upadłościowych. Aby prowadzić taką działalność na rynku należy spełnić wymagania określone dla  biegłego rewidenta. 

Biegły rewident

Zawód biegłego rewidenta jest regulowany przez ustawę z dnia 11 maja 2017 o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Zgodnie z treścią tej ustawy jest to zawód regulowany, a jego nazwa jest zastrzeżona i podlega ochronie prawnej. Prowadzony jest rejestr biegłych rewidentów informujący opinię publiczną i potencjalnych klientów o prowadzonej działalności. Ma to na celu ochronę przed korzystaniem z usług osób bez doświadczenia i potrzebnej wiedzy.

Rejestr zawiera podstawowe dane osobowe, teleadresowe, obywatelstwo i numer posiadanego dyplomu w zakresie pozwalającym na skuteczną identyfikację potencjalnych oszustów. W Polsce nie istnieje profesja nazywana audytem finansowym, wszystkie kwestie związane z tą dziedziną są wykonywane przez polski odpowiednik, którym jest właśnie biegły rewident.

Biegły rewident historia

Natomiast biegły rewident jest zawodem zdecydowanie wcześniejszym. Dłuższy staż zawdzięcza w dużej mierze swojej drugiej nazwie, jaką jest audytor. Pierwszy związek, który miał za zadanie zrzeszać audytorów zajmujących się badaniem ksiąg rachunkowych powstał jeszcze w XVI wieku we współczesnych Włoszech, dokładniej w Wenecji, która słynęła z rynku, na którym obserwowano dużą liczbę prężnie działających firm i podmiotów, współcześnie określanych jako spółki.

Obowiązki biegłego rewidenta

Jednym z głównych obowiązków należących do działalności biegłych rewidentów są badania sprawozdań finansowych składanych raz w roku. Dotyczy to podmiotów, które są zobowiązane przez ustawę z dnia 29 września 1994 do poddania swojego sprawozdania badaniu w zakresie rzetelności i prawidłowości zawartych w nim danych.

Dotyczy to rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania kontynuujących działalność poniższych podmiotów. W gronie takich podmiotów znajdują się m.in.: banki krajowe, spółdzielcze kasy oszczędniościowo-kredytowe, spółki akcyjne oraz pozostałe jednostki, których obowiązek dotyczy, jeżeli spełnią konkretne warunki dotyczące uzyskiwanego przychodu czy sumy aktywów bilansu.

Badanie to inaczej rewizja, audyt finansowy, którego głównym celem jest ustalenie czy dana osoba prawna przedstawiając w sprawozdaniu finansowym swoją sytuację finansową jest rzetelna, dokładna i nie ukrywa żadnych nieprawidłowości. Poza samą czynnością badania sprawozdań finansowych, na biegłych rewidentach ciąży obowiązek stałego dokształcania się w zakresie swojej pracy. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych poza ustawowym obowiązkiem, jest także koniecznością w tym zawodzie, ponieważ należy śledzić zmiany legislacyjne, aby przestrzegać aktualnych zasad rewizji finansowej.

Uprawnienia biegłego rewidenta z uwagi na charakter wykonywanej pracy są szerokie. Firmy są zobowiązane do zapewnienia dostępu do wszystkich dokumentów podmiotów objętych audytem. Jednocześnie informacje mogą zostać pozyskane z takich źródeł jak banki, kontrahenci, firmy współpracujące czy doradcy prawni. Szeroki wachlarz uprawnień obliguje do zachowania tajemnicy zawodowej podczas i po zakończeniu wykonywanej usługi. 

Jak zostać biegłym rewidentem 

Jak już zostało wspomniane, biegły rewident będąc zawodem regulowanym ma ściśle określoną ścieżkę uzyskania możliwości świadczenia usług. Podstawowe, a jednak wyszczególnione w ustawie wymogi dotyczą posiadania pełni praw publicznych, nieposzlakowanej opinii, niekaralności, edukacji potwierdzonej uzyskanym dyplomem studiów wyższych.

Kolejne wymogi dotyczą już konkretnie wykonywanej pracy, ustawodawca daje 2 możliwości wypełnienia tego obowiązku. Aby potwierdzić posiadanie wymaganego doświadczenia Komisja Egzaminacyjna musi wydać zaświadczenia o odbyciu rocznej praktyki w zakresie rachunkowości w państwie należącym do Unii Europejskiej. Ponadto co najmniej dwuletniej aplikacji w firmie audytorskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub bezpośrednio u biegłego rewidenta.

Druga możliwość to praca w formie trzyletniej aplikacji w firmie audytorskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub bezpośrednio u niego. Finalne wymagania dotyczą egzaminów i składanego ślubowania. Jednak na samym początku należy przejść przez szereg egzaminów. Polska Izba Biegłych Rewidentów organizuje przeprowadzenie 10 egzaminów pisemnych, dotyczących ekonomii, rachunkowości, księgowości, prawa zarówno podatkowego, jak i cywilnego (m.in.: prawa pracy, ubezpieczeń społecznych).

Maraton egzaminów wieńczy egzamin dyplomowy składający się z zarówno części pisemnej, jak i ustnej. Na rynku istnieje wiele firm zajmujących się szeroko pojętym audytem. Zapotrzebowanie rynku na takie usługi jest stosunkowo spore, ponieważ z uwagi na powyższe wymogi podaż biegłych rewidentów jest stosunkowo niewielka.